15 października odbyło się kolejne seminarium z cyklu „Komentarze Politologiczne”, tym razem poświęcone problematyce cyberbezpieczeństwa Polski. Ośrodek Analiz Politologicznych zorganizował je wspólnie z Instytutem Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Wśród zaproszonych gości znaleźli się dr Agnieszka Bógdał-Brzezińska (Instytut Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego), dr Piotr Potejko (Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Instytut Nauk Politycznych UW), dr Krzysztof Liedel (zastępca Dyrektora Departamentu Bezpieczeństwa Pozamilitarnego Biura Bezpieczeństwa Narodowego). Seminarium poprowadziła dr Aleksandra Zięba – pracownik Instytutu Nauk Politycznych UW oraz ekspert Ośrodka Analiz Politologicznych UW.
Uczestników spotkania powitał dyrektor Ośrodka, prof. UW dr hab. Stanisław Sulowski, który przedstawił prelegentów seminarium i w swoim krótkim wystąpieniu nawiązał do jego tematu.
Jako pierwszy z właściwych prelegentów głos zabrał dr Krzysztof Liedel, przedstawiciel Biura Bezpieczeństwa Narodowego. Wskazał on na wyraźną potrzebę koordynacji działań różnych podmiotów w zakresie zwiększania cyberbezpieczeństwa Polski. Podkreślił rolę BBN w inicjowaniu podejmowanych w tym zakresie działań. Zwrócił uwagę, iż szczególną rolę w wytyczaniu kierunków w zapewnianiu cyberbezpieczeństwa kraju będzie miała Strategia Bezpieczeństwa Narodowego, która jest aktualnie opracowywana przez specjalny zespół międzyresortowy. W strategii docelowo ma się znaleźć część poświęcona cyberbezpieczeństwu Polski. Dr Liedel podkreślał, jak istotną rolę w zapewnianiu bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni we współczesnym świecie odgrywa współpraca organów państwa z sektorem prywatnym. Wychodząc z tego punktu, wskazał iż najważniejszym postulatem może być zabezpieczenie infrastruktury krytycznej państwa. Istnieje konieczność stworzenia specjalnych uregulowań prawnych, gdyż obecnie funkcjonujące nie są wystarczające. Kluczem do zapewnienia cyberbezpieczeństwa Polski miałoby być tworzenie wspomnianej strategii, spójnie obejmującej dwa wyżej wymienione sektory. Konieczną sprawą zdaniem eksperta wydaje się także ustalenie obszarów odpowiedzialności w tym zakresie. Ostatnim punktem wystąpienia dr. Liedla były kwestie związane z szeroko rozumianą edukacją w zakresie cyberbezpieczeństwa, którą uznał za konieczną w kontekście istniejących zagrożeń.
Dr Agnieszka Bógdał-Brzezińska z Instytutu Stosunków Międzynarodowych UW wskazała na problem monopolu informacyjnego państw na emisję informacji. Państwa jej zdaniem posiadają nadal ogromne znaczenie choć pojawia się coraz więcej aktorów uczestniczących w tym procesie.
Stąd należy się liczyć z kolejnymi przypadkami ujawniania informacji o wysokim stopniu tajności. Dobry przykład dla zobrazowana tego procesu ma sprawa Wikileaks, jak również sprawa Edwarda Snowdena. Prelegentka zaznaczyła, że jak na razie nie wypracowano żadnych dobrych metod obrony przed zjawiskami tego rodzaju. Jako kolejny efekt rewolucji informacyjnej dr Bógdał-Brzezińska wskazała zmieniającą się rolę organizacji międzyrządowych. Rola ta zdecydowanie słabnie, czego przykładem jest małoefektywna w monitorowaniu zmian zachodzących w cyberprzestrzeni Organizacja Narodów Zjednoczonych. Poprawia się za to sytuacja organizacji pozarządowych (NGO-sów). Sieć internetowa umożliwia im szeroko rozumiany rozwój – pozwala na docieranie do większej liczby odbiorców informacji, rozszerzenie działalności czy zwiększenie spójności w tworzeniu grup interesów. W opinii dr Bógdał-Brzezińskiej należy zwrócić uwagę na portale społecznościowe. Choć nie są one podmiotami stosunków międzynarodowych, to odgrywają obecnie pewną rolę i przyczyniają się istotnie do zachodzących w sferze międzynarodowej procesów – ekspert posiłkowała się tutaj przykładami Arabskiej Wiosny czy afery Wikileaks.
Dr Piotr Potejko, reprezentujący Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego a także Instytut Nauk Politycznych UW, podkreślił, iż ABW jest jednym z wielu podmiotów, który prowadzi szereg działań w zakresie zapewniania cyberbezpieczeństwa kraju. W strukturze instytucjonalnej Agencji funkcjonuje Rządowy Zespół Reagowania na Incydenty Komputerowe. Od 2005 r. w ramach ABW działa również specjalny system szybkiego informowania o zagrożeniach w Internecie – ARAKIS-GOV, wspierający ochronę zasobów teleinformatycznych administracji państwowej.
Zespół Reagowania na Incydenty Komputerowe zajmuje się poważnymi przypadkami ataków sieciowych, jak również monitorowaniem zagrożeń tego rodzaju w Internecie. Dr Piotr Potejko przybliżył uczestnikom seminarium regulacje prawne, obowiązujące w zakresie ochrony automatycznego przetwarzania, gromadzenia lub przekazywania danych informatycznych zapisy aktów prawnych. Ekspert wskazał, iż zmniejsza się liczba spraw z art. 165 kodeksu karnego, ale wzrasta natomiast liczba przestępstw związanych z naruszaniem bezpieczeństwa informacji (10-krotny wzrost). Dr Potejko podkreślił ponadto, iż Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego od pewnego czasu jest otwarta na świat nauki – tu otwiera się pole do tworzenia konsorcjów badawczych, zajmujących się określoną problematyką – również tą dotyczącą kwestii cyberbezpieczeństwa.
Po zakończeniu wystąpień prelegentów, rozpoczął się czas na pytania od uczestników seminarium. Prelegentom reprezentującym obie instytucje państwowe – BBN i ABW – zadawano szczegółowe pytania dotyczące działalności tych instytucji w zapewnianiu bezpieczeństwa.
Szczególnym zainteresowaniem cieszyła się kwestia ochrony infrastruktury krytycznej i konieczności współpracy na linii administracja publiczna – podmioty gospodarcze. Zainteresowanie budziła także nowa strategia bezpieczeństwa. Głos zabrał prof. Ryszard Zięba, który zwrócił uwagę na konieczność włączenia świata nauki w budowanie strategii bezpieczeństwa. Profesor stwierdził, że nie można jej pozostawić wyłącznie urzędnikom.
Do tej wypowiedzi odniósł się dr Krzysztof Liedel – wymieniając Strategiczny Przegląd Bezpieczeństwa Narodowego wydawany przez BBN oraz Białą Księgę Bezpieczeństwa Narodowego jako dobre przykłady współpracy z ekspertami ze świata akademickiego, jak i biznesu.
Dr Piotr Potejko, odpowiadając na pytania dotyczące działań ABW, twierdził, iż Agencja działa niejako w reakcji na popełnione przestępstw – reaguje na bieżąco w przypadku poszczególnych incydentów. W kwestii zagrożeń związanych z popełnianiem błędów np. przez urzędników (podano przykład niezabezpieczenia serwera) działania ABW sprowadzają się do prowadzenia kontroli i wskazywania występujących błędów.
Dr Bógdał-Brzezińska zabierając głos zwróciła uwagę na inny proces zachodzący na świecie – zwiększającą się skalę inwigilacji obywatela przez państwo. Wspomniała tu USA Patriot Act, który dał możliwość swobodnego inwigilowania obywateli i osób przebywających na terytorium USA. Zdaniem dr Bógdał-Brzezińskiej, istniejący w Polsce, „efekt zapatrzenia” w stronę Stanów Zjednoczonych może kiedyś doprowadzić do kopiowania takich wzorców.
W podsumowaniu seminarium, prowadząca je dr Aleksandra Zięba podzieliła się danymi statystycznymi na temat przesyłu danych na świecie oraz w Polsce i związanej z tym możliwości popełniania cyberprzestępstw. Ekspert pokreśliła, iż skala zjawiska jest ogromna więc zagrożenie jest realne dla zwykłego obywatela. Na zakończenie seminarium dr Aleksandra Zięba podziękowała za przybycie wszystkim uczestnikom i zaprosiła ich do uczestnictwa w kolejnych przedsięwzięciach Ośrodka oraz Instytutu, które będą dotyczyć zagadnień bezpieczeństwa państwa.